اوتیسم، نه یک بیماری، بلکه طیفی از تواناییها و چالشها؛ یک تفاوت بنیادین در نحوه درک و تعامل با جهان پیرامون است.
شاید این جمله برایتان تکاندهنده باشد، اما واقعیت این است که اوتیسم پدیدهای پیچیده و گستردهتر از آن چیزی است که بسیاری از ما تصور میکنیم. آمارها نشان میدهند که شیوع اوتیسم در کودکان روبهافزایش است و این موضوع، ضرورت آگاهیبخشی و اطلاعرسانی دقیق در این زمینه را بیش از پیش نمایان میسازد. شاید شما هم والدینی باشید که نگران نشانه های اوتیسم در فرزندتان هستید، یا معلمی که با یک کودک اوتیسم در کلاس درس خود مواجه شدهاید، یا حتی فردی که به دنبال درک عمیقتری از اوتیسم چیه و چیست میگردد. در هر صورت، این مقاله از کلینیکت به سؤالات شما پاسخ خواهد داد و راهنمای کاملی در مسیر شناخت و همراهی با افراد دارای اوتیسم خواهد بود.
در این مقاله از کلینیکت، به زبانی ساده و علمی، به بررسی جامع اوتیسم میپردازیم. از تعریف دقیق اوتیسم چیست و شناخت نشانههای اوتیسم در سنین مختلف گرفته تا روشهای تشخیص، درمان، توانبخشی و آموزش کودکان اوتیسم.
در کنار ارائه اطلاعات علمی و کاربردی، خدمات خود را در زمینه گفتاردرمانی، کاردرمانی و فیزیوتراپی برای کودکان و بزرگسالان دارای اوتیسم معرفی مینماییم. هدف ما در کلینیکت، ارتقای کیفیت زندگی افراد دارای اوتیسم و خانوادههای آنها از طریق ارائه خدمات تخصصی و مبتنی بر دانش روز است.

بیماری اوتیسم چیست و چگونه درمان میشود؟
برای پاسخ به سؤال اوتیسم چیست؟ بهتر است به سراغ منابع معتبر علمی و تخصصی برویم. بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) و طبقهبندی بینالمللی بیماریها (ICD-11)، اوتیسم یا اختلال طیف اوتیسم (ASD)، یک اختلال عصبی رشدی است. این بدان معناست که اوتیسم یک بیماری نیست که با دارو درمان شود، بلکه یک تفاوت در نحوه عملکرد مغز است که بر رشد و تکامل فرد تأثیر میگذارد.
اوتیسم به انگلیسی ASD بر سه حوزه اصلی رشدی تأثیر میگذارد:
- ارتباطات اجتماعی
- تعاملات اجتماعی
- رفتارهای تکراری و محدود
مهم است بدانیم که اوتیسم یک طیف است. این بدان معناست که بچههای اوتیسم و کودک اوتیسم علائم و نشانههای متفاوتی دارند و شدت این علائم در افراد مختلف، بسیار متنوع است. برخی افراد در طیف اوتیسم ممکن است تواناییهای کلامی بالایی داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است در برقراری ارتباط کلامی با مشکل جدی روبرو باشند. همچنین، برخی افراد ممکن است نیاز به حمایت و مراقبت بیشتری داشته باشند، در حالی که برخی دیگر میتوانند به طور مستقل زندگی کنند.
در مورد اوتیسم اسپرگر، باید گفت که در گذشته به عنوان یک اختلال جداگانه در نظر گرفته میشد، اما در حال حاضر، بر اساس DSM-5، آسپرگر به عنوان زیرمجموعهای از طیف اوتیسم شناخته میشود. افراد دارای اسپرگر معمولاً در مهارتهای کلامی و شناختی مشکلی ندارند، اما همچنان در تعاملات اجتماعی و رفتارهای تکراری، چالشهایی را تجربه میکنند. به عبارت دیگر، اسپرگر به نوعی، انتهای خفیفتر طیف اوتیسم در نظر گرفته میشود.
در نهایت، در پاسخ به جستجوهایی مانند بیماری اوتیسم عکس و یا چهره کودکان اوتیسم، باید تأکید کرد که اوتیسم یک بیماری نیست که بتوان آن را با عکس نشان داد. عکس بیماری اوتیسم مفهوم درستی نیست، زیرا اوتیسم یک اختلال رشدی است که با مجموعهای از ویژگیهای رفتاری و رشدی قابل شناسایی است، نه یک بیماری جسمی که با تصویر قابل تشخیص باشد.
سطوح مختلف اوتیسم چگونه تعریف میشوند؟
هر فردی که با اوتیسم زندگی میکند، تجربهای مستقل و یکتا دارد. به طور معمول پزشکان، بر اساس میزان دشواریهای اجتماعی و رفتارهای بازدارنده، افراد اوتیستیک را به سه دسته تقسیم میکنند:
- اوتیسم خفیف: این دسته شامل افرادی است که در انتهای خفیف طیف اوتیسم قرار دارند و مشکلات کمی در تعاملات اجتماعی تجربه میکنند.
- سطح متوسط: افرادی که در این دستهبندی قرار میگیرند، با مشکلات متعدد در روابط اجتماعی مواجه هستند و به سختی میتوانند با تغییرات انطباق پیدا کنند.
- سطح شدید: این گروه شامل افرادی است که از اوتیسم شدید رنج میبرند و ممکن است با ناتوانیهای ذهنی نیز روبرو باشند. این افراد ممکن است توانایی گفتار نداشته و از عوامل خاصی مانند صداها، نورها یا بافتهای خاص به شدت اذیت شوند. اوتیسم شدید میتواند رفتارهای تکراری و پرخاشگرانه مانند ضربه زدن به سر یا حمله به دیگران را به همراه داشته باشد و ممکن است قرارگیری در شرایط خطرناک نیاز به بستری شدن ایجاد کند.
تحقیقات نشان میدهد که حدود ۱۱ درصد از افراد مبتلا به اوتیسم، قبل از رسیدن به بزرگسالی با مشکلاتی مانند صرع، اضطراب، مسائل گوارشی یا اختلالات خواب مواجه میشوند.

علائم اوتیسم چیست؟
شناخت نشانههای اوتیسم در کودکان اولین قدم در تشخیص و مداخله زودهنگام است. نشانه های اوتیسم میتوانند در حوزههای مختلف رشدی بروز کنند و شدت آنها در افراد مختلف متفاوت است. در ادامه به برخی از نشانه های اوتیسم در بچه های اوتیسم و کودک اوتیسم اشاره میکنیم:
در حوزه ارتباطات اجتماعی
- عدم برقراری ارتباط چشمی یا اجتناب از آن
- عدم پاسخ به نام خود
- تأخیر در گفتار یا عدم تمایل به صحبت کردن
- استفاده غیرمعمول از زبان (مثلاً تکرار کلمات و جملات دیگران بدون درک مفهوم – اکولالیا)
- مشکل در درک زبان بدن و حالات چهره دیگران
- مشکل در بیان احساسات و نیازها
- عدم تمایل به سهیم شدن در علایق با دیگران
در حوزه تعاملات اجتماعی
- مشکل در برقراری و حفظ روابط دوستانه
- عدم درک و رعایت قوانین اجتماعی
- عدم تمایل به بازی با همسالان یا بازیهای انفرادی
- مشکل در درک دیدگاه و احساسات دیگران
- بیعلاقگی به تعامل با دیگران یا ترجیح تنهایی
- مشکل در همدلی و همدردی با دیگران
در حوزه رفتارهای تکراری و محدود
- حرکات تکراری و کلیشهای (مانند دست زدن، بالبالزدن، چرخیدن دور خود)
- وابستگی شدید به روتین و ناراحتی در صورت تغییر روتین
- علایق محدود و خاص (مثلاً تمرکز شدید بر یک موضوع خاص و بیعلاقگی به موضوعات دیگر)
- حساسیت حسی غیرمعمول (مثلاً حساسیت زیاد به صداها، نور، بافت لباس، یا تمایل زیاد به لمس اشیا خاص)
- بازیهای تکراری و غیر خلاقانه با اسباببازیها (مثلاً ردیف کردن ماشینها به جای بازی تخیلی با آنها)

مثال:
- یک کودک اوتیسمی ممکن است به جای بازی با اسباببازیهایش به روش معمول، آنها را فقط ردیف کند و از هرگونه تغییر در ردیف آنها آشفته شود.
- یک بچه اوتیسم ممکن است در جمعهای خانوادگی ساکت و منزوی باشد و تمایلی به شرکت در گفتگوها و بازیها نداشته باشد.
- یک کودک اوتیسم ممکن است به صداهای بلند مانند صدای جاروبرقی یا سشوار واکنش شدید نشان دهد و گوشهای خود را بگیرد.
مهم است توجه داشته باشیم که این نشانههای اوتیسمی ممکن است در سنین مختلف به شکلهای متفاوتی بروز کنند. در دوران نوجوانی و بزرگسالی، نشانه های اوتیسم ممکن است کمتر آشکار باشند، اما همچنان بر زندگی اجتماعی و شغلی فرد تأثیرگذار باشند.
انواع اوتیسم، چه چیزی باید بدانیم؟
ASD به عنوان یک طیف شناخته میشود؛ زیرا علائم و شدت آن میتواند به طور گستردهای در افراد مختلف متفاوت باشد.
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) که توسط روانپزشکان و سایر متخصصان بهداشت روان استفاده میشود، معیارهایی را برای تشخیص انواع اوتیسم ارائه میدهد. در آخرین نسخه DSM (DSM-5)، تشخیصهای قبلی مانند اختلال اوتیسم، سندرم آسپرگر و اختلال فراگیر رشد طبقهبندینشده (PDD-NOS) همگی تحت عنوان کلی اختلال طیف اوتیسم قرار گرفتهاند.
DSM-5 همچنین مشخص میکند که ASD میتواند همراه با موارد زیر باشد:
- اختلالات فکری
- اختلالات زبانی
- شرایط پزشکی یا ژنتیکی
- سایر اختلالات عصبی، روانی یا رفتاری
- کاتاتونیا
علت اوتیسم چیست؟
هنوز علت اصلی و قطعی بروز اوتیسم به طور کامل شناخته نشده است. با این وجود، پژوهشها و تجربیات پزشکی نشان میدهند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی میتوانند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند. برخی از مهمترین این عوامل عبارتاند از:
- عوامل ژنتیکی:
اگر در خانوادهای فردی مبتلا به اوتیسم وجود داشته باشد، احتمال ابتلای سایر اعضای خانواده کمی بیشتر است. تغییرات خاص در ژنها نیز میتوانند احتمال بروز اوتیسم را افزایش دهند.
- عوامل محیطی:
سن بالای والدین یکی از این عوامل است که میتواند احتمال برخی اختلالات مانند اوتیسم را افزایش دهد. وزن کم نوزاد در هنگام تولد نیز میتواند خطر بروز مشکلات پزشکی و رشدی را بالا ببرد.
همچنین، آلایندههای محیطی نظیر فلزات سنگین و سموم میتوانند بر سلامت جنین اثرات منفی بگذارند. عفونتهای ویروسی شدید در دوران بارداری نیز میتوانند خطر بروز اختلالات را افزایش دهند. علاوه بر این، مصرف برخی داروها مانند والپروئیک اسید و تالیدومید ممکن است خطر اوتیسم را در جنین بالا ببرد.
توجه داشته باشید که این عوامل به تنهایی علت اوتیسم نیستند، بلکه ترکیبی از این عوامل و تعامل پیچیده بین آنها میتواند در بروز این اختلال نقش داشته باشد.

تشخیص اوتیسم، گامی حیاتی برای حمایت و توانمندسازی
تشخیص اوتیسم یک فرایند تخصصی است و باید توسط متخصص اوتیسم انجام شود. هیچ تست اوتیسم آنلاین یا تست آنلاین اوتیسم کودکان نمیتواند جایگزین تشخیص تخصصی توسط متخصص گردد. این تستهای آنلاین صرفاً میتوانند به عنوان ابزار غربالگری اولیه مورد استفاده قرار گیرند و در صورت مشاهده علائم مشکوک، مراجعه به متخصص ضروری است.
فرایند تشخیص اوتیسم معمولاً شامل مراحل زیر است:
- مصاحبه با والدین و خانواده: متخصص اوتیسم با والدین در مورد تاریخچه رشدی کودک، علائم و رفتارهای مشاهده شده، و نگرانیهای آنها صحبت میکند.
- مشاهده مستقیم کودک: متخصص اوتیسم کودک را در موقعیتهای مختلف (بازی، تعامل با والدین و متخصص) مشاهده میکند و رفتارهای او را مورد ارزیابی قرار میدهد.
- استفاده از ابزارهای تشخیصی استاندارد: متخصص ممکن است از پرسشنامهها و تستهای استاندارد تشخیصی اوتیسم مانند ADOS-2 و ADI-R استفاده کند.
- ارزیابیهای تکمیلی: در صورت نیاز، ممکن است ارزیابیهای تکمیلی توسط سایر متخصصان مانند رفتاردرمانگر، کار درمانگر، روانشناس و متخصص مغز و اعصاب کودکان انجام شود.
تشخیص زودهنگام اوتیسم از اهمیت بسزایی برخوردار است. هرچه تشخیص زودتر صورت گیرد، مداخلات توانبخشی و آموزشی مؤثرتر خواهند بود و میتوانند به بهبود چشمگیر کیفیت زندگی کودک اوتیسم و خانواده او کمک کنند. مداخلات زودهنگام میتوانند به بهبود مهارتهای ارتباطی و اجتماعی، کاهش رفتارهای تکراری، و افزایش استقلال فردی افراد دارای اوتیسم منجر شوند.
تأثیر اوتیسم در بزرگسالی چگونه است؟
اوتیسم در بزرگسالی ممکن است زندگیها را به شیوههای متنوعی تحت تأثیر قرار گیرند. تعدادی از این افراد میتوانند به زندگی و کار مستقل بپردازند و خود را با چالشهای محیطی وفق دهند. آنها شاید بتوانند نقشهای اجتماعی و حرفهای خود را با موفقیت ایفا کنند، اما این وضعیت برای همه صادق نیست. بسیاری از بزرگسالان مبتلا به ASD ممکن است به حمایت و مداخله مستمر در حوزههای مختلف زندگیشان نیاز داشته باشند، از جمله در زمینههای تعاملات اجتماعی، مدیریت امور روزمره، و حتی در برخورد با موقعیتهای استرسزا یا غیر قابل پیشبینی. این نیازها ممکن است به شکل پشتیبانی از سوی خانواده، دوستان، یا کارشناسان حرفهای ظهور کند تا کیفیت زندگی این افراد بهبود یابد و بتوانند به شکلی مثبت و مؤثر در جامعه فعالیت کنند.

درمان اوتیسم با متدهای علمی و خدمات کلینیکت
باید تأکید کنیم که در حال حاضر، هیچ معجزه اوتیسم یا درمان قطعی برای اوتیسم وجود ندارد. جستجوهایی مانند معجزه اوتیسم یا روشهای غیرعلمی مانند عسل درمانی اوتیسم هیچ پایه و اساس علمی ندارند و میتوانند گمراهکننده و حتی مضر باشند. با این حال، با توانبخشی و مداخلات مناسب و علمی، میتوان کیفیت زندگی افراد دارای اوتیسم را به طور چشمگیری بهبود بخشید و توانمندیهای آنها را افزایش داد.
رویکردهای علمی و مبتنی بر شواهد:
رویکردهای درمانی و توانبخشی اوتیسم باید مبتنی بر شواهد علمی، پژوهشهای معتبر، پایان نامه اوتیسم و یا کتاب اوتیسم باشند. برخی از رویکردهای مؤثر و شناخته شده عبارتاند از:
- ABA (تحلیل رفتار کاربردی): یک روش درمانی رفتاری بسیار مؤثر که بر آموزش مهارتهای جدید و کاهش رفتارهای نامطلوب تمرکز دارد.
- TEACCH (درمان و آموزش کودکان اوتیستیک و کودکان دارای اختلالات ارتباطی مشابه): یک رویکرد ساختاریافته که بر سازماندهی محیط و ارائه آموزشهای بصری برای کمک به یادگیری و استقلال افراد دارای اوتیسم تأکید دارد.
- PECS (سیستم ارتباطی تبادل تصویر): یک روش ارتباطی جایگزین برای کودکانی که در گفتار کلامی مشکل دارند که از تصاویر برای برقراری ارتباط و بیان نیازها استفاده میکند.
- Sensory Integration Therapy (درمان یکپارچگی حسی): برای کمک به کودکان دارای اوتیسم که مشکلات حسی دارند، طراحی شده است و به آنها کمک میکند تا به محرکهای حسی محیط به طور مؤثرتری پاسخ دهند.
نقش گفتاردرمانی، کاردرمانی و فیزیوتراپی در درمان اوتیسم
گفتاردرمانی، کاردرمانی و فیزیوتراپی نقش بسیار مهمی در فرایند توانبخشی و ارتقای کیفیت زندگی کودکان مبتلا به اوتیسم ایفا میکنند. این روشهای درمانی با رویکردی جامع، به تقویت و بهبود مهارتهای مختلف در این کودکان میپردازند.
گفتاردرمانی
در بخش گفتاردرمانی اوتیسم، تلاش میشود تا مهارتهای ارتباطی و زبانی این کودکان بهبود یابد. این بهبود میتواند شامل افزایش دایره واژگان، تقویت مهارتهای تلفظ صحیح و روان، و آموزش مهارتهای مکالمه و تعامل اجتماعی باشد. این فرایند باعث میشود که کودکان بتوانند بهتر احساسات و نیازهای خود را بیان کنند و در ارتباط با دیگران موفقتر عمل کنند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی نیز یکی از ارکان اصلی در درمان کودکانی است که با مشکلات حرکتی و تعادلی مواجه هستند. این نوع درمان به بهبود قدرت عضلانی، تعادل، هماهنگی حرکتی و کاهش مشکلات حرکتی میپردازد. ازاینرو، فیزیوتراپی میتواند به کودکان کمک کند تا حرکات خود را بهتر کنترل کنند و در فعالیتهای بدنی و ورزشی موفقتر ظاهر شوند.
کلینیکت با هدف حمایت از افراد دارای اوتیسم، خدمات تخصصی در زمینههای گفتاردرمانی، کاردرمانی و فیزیوتراپی را ارائه میدهد. یکی از مراحل اولیۀ ما ارزیابی دقیق مهارتهای گفتاری، حرکتی و حسی افراد است. این ارزیابی به ما کمک میکند تا نیازهای ویژه هر فرد را شناسایی کنیم.
پس از این مرحله، برنامههای درمانی فردی طراحی میشود که متناسب با ویژگیها و نیازهای هر شخص تنظیم شده است. جلسات درمانی ما با استفاده از رویکردهای علمی و تخصصی، به افراد کمک میکند تا مهارتهای لازم را در زندگی روزمره به دست آورند.
علاوه بر این، ما به آموزش و مشاوره خانوادهها نیز توجه داریم. این حمایت به خانوادهها کمک میکند تا بتوانند به بهترین نحو از فرزندان خود در محیط خانه و جامعه حمایت کنند. در کلینیکت، هدف اصلی ارتقای کیفیت زندگی افراد دارای اوتیسم و ایجاد فضایی حمایتی برای آنها و خانوادههایشان است.
کاردرمانی
کاردرمانی با تمركز بر توسعه مهارتهای حرکتی ظریف و درشت، به یکپارچگی حسی و مهارتهای زندگی روزمره کودکان کمک میکند. این فعالیتها شامل آموزش مهارتهایی همچون پوشیدن لباس، غذاخوردن، رعایت بهداشت فردی و همچنین توسعه مهارتهای بازی و ارتباطات اجتماعی میشود. این موارد نقش مؤثری در افزایش استقلال کودکان و توانایی آنها برای انجام وظایف روزانه دارد.
متخصص تغذیه اوتیسم
در برخی موارد، متخصص تغذیه اوتیسم نیز میتواند نقش مهمی در برنامه درمانی افراد دارای اوتیسم ایفا کند. مشکلات تغذیهای مانند بدغذایی، حساسیتهای غذایی، و مشکلات گوارشی در افراد دارای اوتیسم شایعتر است. متخصص تغذیه میتواند به بررسی و رفع این مشکلات کمک کند و برنامه غذایی مناسب و متعادلی را برای فرد طراحی نماید.
ماساژ کودکان اوتیسم
آموزش ماساژ کودکان اوتیسم میتواند به عنوان یک روش مکمل برای آرامش و کاهش برخی از مشکلات رفتاری کودکان اوتیسم مورد استفاده قرار گیرد. ماساژ میتواند به کاهش اضطراب، بهبود خواب، و افزایش تمرکز کودکان اوتیسم کمک کند.
آموزش و پرورش کودکان اوتیسم
آموزش کودکان اوتیسم از اهمیت حیاتی برخوردار است و نیازمند رویکردهای آموزشی تخصصی و فردی است. برنامه آموزشی برای کودکان اوتیسم باید متناسب با نیازها و تواناییهای هر کودک طراحی شود و بر نقاط قوت و ضعف او تمرکز داشته باشد.
روش آموزش به کودکان اوتیسم و نحوه تدریس به کودکان اوتیسم باید ویژگیهای خاصی داشته باشد:
- کودکان اوتیسم به ساختار و روتین نیاز دارند. محیط آموزشی باید سازماندهی شده و قابل پیشبینی باشد.
- استفاده از تصاویر، نمودارها، و سایر وسایل بصری میتواند به درک بهتر مفاهیم توسط کودکان اوتیسم کمک کند.
- آموزش باید به صورت فردی و متناسب با سرعت یادگیری و نیازهای هر کودک ارائه شود.
- تشویق و تقویت رفتارهای مثبت و تلاشهای کودک بسیار مهم است.
- همکاری نزدیک بین مدرسه و خانواده برای اجرای مؤثر برنامه آموزشی برای کودکان اوتیسم ضروری است.

آموزش الفبا، ریاضی و نوشتن به کودکان اوتیسم
در فرایند یادگیری و آموزش الفبا به کودکان اوتیسم، بهرهگیری از تکنیکهای بصری و ساختاریافته نتایج قابل توجهی به همراه دارد. به عنوان نمونه، میتوان برای تدریس حروف الفبا از کارتهای تصویری جذاب استفاده کرد، و برای آموزش ریاضی به کودکان اوتیسم از اشیا ملموس بهره برد. همچنین، ارائه تمرینهای مرحله به مرحله در آموزش نوشتن به کودکان اوتیسم میتواند در تقویت مهارتهای نوشتاری آنان مؤثر واقع شود.
گرانمایهترین منابع آموزشی برای والدین و مربیان شامل کتابها و پایاننامههای تخصصی در حوزه اوتیسم است که اطلاعات جامع و علمی ارائه میدهند. همچنین، وبسایتهای آموزشی و گروههای حمایتی میتوانند به عنوان ابزارهای مکمل به والدین و مربیان در فرایند آموزشوپرورش کودکان اوتیسم کمک کنند.
کلام پایانی
در این مقاله جامع، این موضوع که بیماری اوتیسم چیست و چه علائمی دارد پرداختیم؛ از تعریف دقیق اوتیسم چیست و شناخت نشانههای اوتیسم گرفته تا روشهای تشخیص، درمان، توانبخشی و آموزش کودکان اوتیسم. همچنین، خدمات تخصصی کلینیکت در زمینه گفتاردرمانی، کاردرمانی و فیزیوتراپی برای افراد دارای اوتیسم را معرفی نمودیم.
اوتیسم یک اختلال عصبی رشدی است، نه یک بیماری. این مفهوم یعنی اوتیسم یک طیف است؛ یعنی علائم ممکن است در افراد مختلف به صورت متفاوتی بروز کند. تشخیص زودهنگام اهمیت فراوانی دارد و میتواند به مداخلات مؤثر منجر شود که کیفیت زندگی افراد دارای اوتیسم را بهبود میبخشد. توانبخشی و مداخلات مناسب، کلید این بهبود هستند. آموزش کودکان با اوتیسم نیازمند روشهای آموزشی تخصصی و فردی است تا بهتر بتوانند با چالشها روبهرو شوند. جامعه با درک و پذیرش بهتر، میتواند به یک محیط حمایتکننده برای این افراد تبدیل شود. در پایان، با تأکید بر این نکته که اوتیسم نه یک محدودیت، بلکه یک تفاوت است، امیدواریم که این مقاله گامی مؤثر در جهت افزایش آگاهی عمومی در مورد اوتیسم و کاهش انگ اجتماعی مرتبط با آن باشد. افراد دارای اوتیسم توانمندیهای منحصر به فردی دارند و با حمایت و درک صحیح، میتوانند به پتانسیل کامل خود دست یابند و نقش مؤثری در جامعه ایفا کنند.
کلینیکت با افتخار در کنار شماست تا در مسیر شناخت و همراهی با افراد دارای اوتیسم، یاریگر شما باشد. برای دریافت مشاوره و خدمات تخصصی گفتاردرمانی، کاردرمانی و فیزیوتراپی، با کلینیکت تماس بگیرید.
با امید به فردایی روشنتر برای همه افراد دارای اوتیسم.
منبع: https://www.nimh.nih.gov/health/topics/autism-spectrum-disorders-asd